De kogel is door de kerk: de Eerste Kamer heeft op 14 maart jl. ingestemd met inwerkingtreding van de Omgevingswet per 1 januari 2024. Deze wet bundelt 26 wetten, 60 AMvB’s en 75 ministeriële regelingen op het terrein van het omgevingsrecht tot 1 wet, 4 AMvB’s en 1 ministeriële regeling. Heikel punt was – en is – het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Hieronder nog kort de Omgevingswet en de discussiepunten die aan de inwerkingtreding daarvan voorafgingen.
De Omgevingswet
Het startschot voor het optuigen van de Omgevingswet werd gegeven in het regeerakkoord van het eerste kabinet-Rutte in 2010. In 2014 werd het voorstel van wet aan het parlement aangeboden en twee jaar later, in 2016, nam zij deze aan. De inwerkingtreding, die in eerste instantie was voorzien in 2018, is uiteindelijk vijf maal uitgesteld tot de definitieve datum: 1 januari 2024. In de tussentijd is de wet verschillende malen gewijzigd en aangevuld, onder meer door de Invoeringswet Omgevingswet en Aanvullingswetten op deelterreinen van het omgevingsrecht, zoals grondeigendom en natuur. De inhoud van de Omgevingswet was daardoor al geruime tijd bekend.
DSO als struikelblok
De reden dat de inwerkingtreding nog enkele jaren op zich heeft laten wachten, is met name te wijten aan het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Dit stelsel moet de uitvoering van de Omgevingswet ondersteunen. Een belangrijk onderdeel van het DSO is het Omgevingsloket. Dit beoogt een centraal loket te zijn voor de fysieke leefomgeving, waarin men gemakkelijk, door middel van een kaartviewer, kan raadplegen wat er in de fysieke leefomgeving is toegestaan en welke regels op een specifieke locatie gelden. Daarnaast moet het voor initiatiefnemers mogelijk zijn om vergunningen aan te vragen voor activiteiten die zij in de fysieke leefomgeving willen ontplooien. Naast het Omgevingsloket bestaat het DSO onder meer uit een landelijke voorziening voor het bekendmaken en beschikbaar stellen van overheidsdocumenten (LVBB) en een digitale koppeling tussen die overheidsdocumenten en de te raadplegen kaart.
Uit het debat op 7 maart 2023 bleek dat een deel van de Eerste Kamer vindt dat nog onvoldoende duidelijk is of het DSO naar behoren functioneert. Zij gaven aan daarom tegen inwerkingtreding per 1 januari 2024 stemmen. Anderen pleitten voor duidelijkheid omtrent de invoering van de Omgevingswet en vonden dat het tijd is om eindelijk een datum vast te zetten. Zij hebben er vertrouwen in dat het DSO op 1 januari 2024 voldoende gereed zal zijn. Op verzoek van senator Otten (Fractie-Otten) werd er hoofdelijk over de inwerkingtreding gestemd. De stemming vond een week later plaats, op 14 maart 2023. Verschillende Eerste Kamerleden legden voorafgaand aan de stemming nog een verklaring af, waarin zij hun overwegingen ten aanzien van hun voor- of tegenstem kenbaar maakten. Uiteindelijk stemden er 41 senatoren voor en 29 senatoren tegen inwerkingtreding per 1 januari 2024. Dit betekent dat, na jaren uitstel, de Omgevingswet definitief op die datum in werking zal treden.
Slot
Met de stemming op 14 maart 2023 komt er een einde aan de onzekerheid over wanneer de Omgevingswet in werking zal treden. Over 9 maanden vormt de Omgevingswet hét juridische kader voor de fysieke leefomgeving en activiteiten die daar gevolgen voor (kunnen) hebben. Op basis van de gegeven adviezen en de debatten in de Eerste Kamer is er in ieder geval nog werk aan de winkel. Het is zaak dat er de komende tijd flink aan het DSO wordt gesleuteld en daarmee wordt getest, zodat alle betrokkenen straks (ook) met de digitale ondersteuning van de Omgevingswet overweg kunnen. De deadline – 1 januari 2024 – ligt nu immers vast!
De provincies hebben inmiddels een omgevingsverordening waarin de zaken van provinciaal belang zijn opgenomen.
Veel gemeentes hebben een omgevingsvisie opgesteld die ze de komende jaren zullen uitwerken tot een omgevingsplan. Daaraan worden uw plannen getoetst, niet alleen op ruimtelijke ordening maar ook op milieu, natuur, ontgronding, water, monumenten,…… Van 26 wetten naar één Omgevingswet en alles via één loket!
Over wat het concreet gaat betekenen zal ik u de komende maanden informeren.
Specialist Ruimtelijke ontwikkeling Buitengebied
06-17005241
Elly@brouweragrarischadvies.nl